به نقل از «مهر»

آیین کهن «شب چله» در فرهنگ عشایر شاهسون

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۴۲۴۴۷

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها؛ بابک آدیگوزلی: شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها است، گرامی داشته می‌شود.

یلدا به معنای زایش و در باور مردم به معنای تولد خورشید و افزایش نور در روزهای زمستانی است.

شب چله در حقیقت همان شب یلدا است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود به آن شب چله می‌گویند.

شب یلدا در نقاط مختلف کشور شکل‌های متفاوتی به خود می‌گیرد که بنا به فرهنگ و سنن همان منطقه و بیشتر در مناطق روستایی و عشایرنشین برخی آداب ویژه را شاهد هستیم.

یلدا نمادی از صفا و مهربانی

«چیله گئجه سی» نمادی از مهربانی، صفا، صمیمیت، دورهمی و صله رحم است در این شب همه در خانه بزرگ‌ترها دور هم جمع می‌شوند و یلدا را جشن می‌گیرند. شب یلدا در دیار آذربایجان و اردبیل به «چیله گئجه سی» معروف است.

خوردن هندوانه، انار، آجیل، گرفتن فال حافظ، قصه گویی توسط بزرگان خانواده و دورهمی‌های صمیمی تا طلوع آفتاب از آداب ویژه شب یلدا است.

خوردن هندوانه، انار، آجیل، گرفتن فال حافظ، قصه گویی توسط بزرگان خانواده و دورهمی‌های صمیمی تا طلوع آفتاب از آداب ویژه شب یلدا است.

شب چله در میان عشایر غیور شاهسون پارس آباد در مرز ایران و جمهوری آذربایجان نیز با آداب خاصی همراه بوده و در این شب علاوه بر برخی آداب ویژه استفاده از تنقلات و غذاهای مخصوص آوازه و شهره دارد.

شب یلدا فرصتی بسیار خوب برای دور هم‌نشینی با اعضای خانواده است شبی که آخرین دقایق آذرماه را ورق می‌زنیم و شبی که همه گرد هم آمده‌اند تا از روزهای خوب خدا سخن بگویند و به بهانه یلدا، این طولانی‌ترین شب سال، فارغ از پیچ و خم‌های زندگی همدیگر را به شنیدن خاطرات خوب خویش میهمان کنند.

استقبال از زمستان با آیین دیرین پدران

عشایر غیور شاهسون در آخرین شب پاییز همراه با سنت‌های گرم و دیرینه که هنوز هم پابرجا است به پیشواز زمستان می‌روند.

انار و هندوانه جزو مهمترین ملزومات شب یلدا هستند. همچنین آجیل شب یلدا نیز در ایران طرفدار بسیاری دارد. برای نیاکان ایرانی‌ها که به آیین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز (نماد نور خورشید) گرامی بود. رنگ سرخ انار و هندوانه و انتخاب سیب قرمز و سنجد در سفره شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع است.

هنوز هم عشایر شاهسون پارس‌آباد شب یلدا را با دورهمی حضوری و به یاد ایام قدیم و زنده نگه داشتن آداب باستانی به صبح می‌رسانند.

هم‌اکنون اگر چه در نقاط مختلف شهری برخی آداب و آئین‌های شب یلدا رنگ باخته و حضور در فضای حقیقی جای خود را به فعالیت و دورهمی‌های مجازی داده است اما هنوز هم که هنوز است عشایر شاهسون پارس‌آباد این شب را با دورهمی حضوری و به یاد ایام قدیم و زنده نگه داشتن آداب باستانی به صبح می‌رسانند.

آئین و آداب شب چله در مناطق عشایرنشین استان اردبیل و دشت مغان را می‌توان اینطور تشریح کرد؛ آئین‌هایی که به دور از تجمل و با همان فرهنگ اصیل و ریشه دار کهن برای نزدیکی بیش از پیش قلب‌ها به یکدیگر برگزار می‌شود.

از دیگر مراسم‌های این شب بردن «چله» برای نوعروسان از طرف خانواده داماد است که قدیم‌ها در سینی‌های بزرگ مسی با تزیین خاصی وسایل مورد نیاز این شب و لباس گرم و زمستانی برای عروس برده می‌شد و در منزل عروس بعد از مراسمی خاص از مهمانان با تنقلات ساده و مخصوص این شب پذیرایی می‌شد.

همزمان با شب یلدا تازه دامادها با تکریم شایسته خانواده‌ها همراه می‌شوند و در این روز دامادها نیز هدایای خاص و سبد خونچه برای عروس در نظر می‌گیرند.

خونچه عروس آئین دیرپای شب یلدا

عشایر شاهسون شهرستان پارس آباد طبق رسوم قدیمی در شب یلدا «چیله گئجه‌سی» به منظور رفتن به خانه عروس هدایایی را به همراه هندوانه درون خنچه‌ها قرار می‌دهند. درون این خنچه‌ها هندوانه، انار و لباس برای عروس تعبیه شده و روی خونچه را هم ترجیحاً با پارچه قرمز رنگ و یا پارچه‌های رنگی تزئین می‌کنند.

از سویی دیگر مادر عروس، گندم و نخود را که از چند روز قبل در آب یا شیر خیس کرده برای میهمانان شب چله مهیا می‌کند، این نوع پذیرایی که ریشه در سنت دارد به معنای قدردانی از یکدیگر و فزونی برکت خانواده‌ها است.

خانواده و آشنایان عروس نیز در شب یلدا با در سر گذاشتن خنچه‌ها و با مراسم بانشاط خاص و منحصر به فردی به سمت آلاچیق عروس حرکت می‌کنند و پدر داماد نیز با دادن انعام یا هدایایی خنچه را تحویل می‌گیرد تا با این کار مراسم شب چله شروع شود.

از یکی دیگر از رسوم قدیمی عشایر در شب چله، فال گرفتن از هندوانه شب چله است به طوری که قسمت سر هندوانه را بزرگ خاندان خانواده‌ها بریده و سر هندوانه را به چهار قسمت تقسیم می‌کنند.

با به زمین انداختن پوست هندوانه کنار کرسی‌ها اگر پوست آن ۲ قطعه سبز و ۲ قطعه سفید بیافتد نشان از خیر و برکت باشد.

با به زمین انداختن پوست هندوانه کنار کرسی‌ها اگر پوست آن ۲ قطعه سبز و ۲ قطعه سفید بیافتد نشان از خیر و برکت باشد، اگر هر چهار قطعه سبز باشد خبر از خیلی خوب بودن فال داده، چنانچه یک قطعه سبز و سه قطعه سفید بیافتد فال باطل شده و اگر سه قطعه سبز و یک قطعه سفید باشد حکایت از خوب بودن فال دهد.

طولانی‌ترین شب سال به دور از فضای مجازی

در این محافل ساده دوری از فضای مجازی یک اصل بوده تا جوانان نیز دوشادوش بزرگان ایل و همپای کودکان و نوجوانان در مراسمی از جنس خانواده که پیام آور عشق و دوستی است، حضوری پرشور داشته باشند.

در این شب پدربزرگ یا مادربزرگ‌ها با گفتن قصه‌هایی از زمان گذشته و یا با خواندن شعر و باز کردن فال حافظ به کانون خانواده و جمع گرمی خاصی می‌بخشند که این گرمی خوشحالی و شادی اهالی را تا ساعاتی از شب ضامن است.

متاسفانه امروزه بلندترین شب سال در بدعتی قابل توجه گرفتار چشم و همچشمی شده و این رسم غنی به سنتی کمرشکن برای خانواده‌ها تبدیل شده است.

به امید آنکه شب‌های زندگیمان همیشه به مثابه طولانی‌ترین شب سال، خوب، گرم و یلدایی باشد.

کد خبر 5971953

منبع: مهر

کلیدواژه: شب یلدا یلدا شهرستان پارس آباد عشایر اردبیل هندوانه انار فضای مجازی جایگاه سوخت بوشهر شب یلدا شهید گمنام بنزین کرمانشاه سنندج عکس استانها پمپ بنزین تبریز همدان ایام فاطمیه مشهد گلستان عشایر شاهسون ترین شب سال خانواده ها قطعه سبز پارس آباد قطعه سفید آداب ویژه شب یلدا ۲ قطعه شب چله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۴۲۴۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تغییر نام جزیره ابوموسی

 به گزارش تابناک، محمدمهدی اسماعیلی روز سه‌شنبه( ۱۱ اردیبهشت) در هشتصد و نوزدهمین جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور اظهار داشت: «با توجه به صورت گرفتن عملیات «وعده صادق» علیه رژیم صهیونسیتی، در مورد ثبت این روز در تقویم نیز بحث و بررسی صورت گرفت.»

وی همچنین با تبریک روز معلم، روز کارگر و روز خلیج فارس گفت: تغییر نام جزیره ابوموسی به بوموسی در دستور کار دولت قرار دارد؛ یاد شهدایی که در خلیج فارس به شهادت رسیدند از جمله شهید مهدوی را نیز گرامی می‌داریم.

اسماعیلی با گرامی‌داشت یاد شهدایی که در جنگ با پرتغال به شهادت رسیدند، افزود: روز ملی خلیج فارس روز فتح بندرعباس و مناطق در اختیار پرتغال و روز شکست غربی‌ها از ملت ایران است که دولت شیعی صفوی توانست در این مبارزه پیروز شود.
وزیر فرهنگ پس از ارائه گزارش معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز گفت: کسانی که از میانسالی عبور کرده‌اند ارزش اقدامات مربوط به سلامت را می‌دانند؛ در همین راستا به تبیین گسترده در مورد ضرورت این کار نیاز داریم، امیدوارم این رویکرد به عنوان بخش مهمی از فرهنگ عمومی کشور که تاثیر مستقیم بر سبک زندگی دارد، تلقی شود.

وی در ادامه پس از شنیدن گزارش رئیس شورای فرهنگ عمومی زنجان گفت: اولویت‌های ملی را اعلام می‌کنیم که اولویت‌های استانی و شهرستانی هم در آن قرار دارد؛ اما مسأله واحدی نیستند؛ سال گذشته پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌ها و سبک‌زندگی را انجام دادیم، به ازای هر شهرستان می‌توانیم خروجی کتاب مستقلی را ارائه کنیم امسال هم مشابه سال ۱۴۰۲ اولویت‌هایی اعلام کردیم و وضعیت توصیفی ملی آن‌ها بیان می‌شود.

اسماعیلی افزود: شورای فرهنگ عمومی استان‌ها برش استانی خود را خواهند داشت؛ شهرستان‌ها نیز همین طور، ممکن است در شهرستانی مساله طلاق پررنگ باشد در شهرستانی دیگر مسأله مواد مخدر که باید همه این مسائل مدنظر قرار گیرد.

اسماعیلی ادامه داد: در سفر اخیر به پاکستان و سریلانکا هیچ اجتماعی نبود مگر اینکه مردم مسلمان این کشور‌ها با شور و شعف از این اقدام جمهوری اسلامی تشکر کنند.

در این جلسه حسین فرشیدی معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارشی از اقدامات انجام شده در هفته سلامت و محمدامین محمدی دبیر کارگروه تغذیه و سلامت خانواده در رویداد ملی خانواده و فرهنگ عامه گزارشی در مورد اقدامات اجرایی در حوزه سفره خانواده و ارتقای سطح سلامت تغذیه در بین جوانان و اعضای خانواده و توجه به جنگ فرهنگی و تغییر سبک تغذیه سالم در جامعه ارائه کردند.

در ادامه جلسه آیت الله علی خاتمی رئیس شورای فرهنگ عمومی زنجان نیز گزارشی از فعالیت‌های شورای فرهنگ عمومی این استان ارائه کرد.

بررسی مناسبت‌های تقویم ۱۴۰۴هجری شمسی نیز از دیگر دستورکار‌های این جلسه بود.

منبع: ایرنا